ĐỌC VĂN HAY ĐỌC NGƯỜI

TIỂU  HÙNG TINH

 ảnh internet

            Buffon  có một câu nổi tiếng: Văn  là người, ý là người  sao văn vậy, qua tác phẩm   sẽ  hiểu tính  cách, tâm hồn tác giả. Quan hệ là thế  nên giữa văn và người cứ nhập  nhằng,  có  khi người ta đọc người  mà  quên đọc văn, có khi  đọc văn lại bị người viết ám  ảnh.

            Ở VN  trước đây có chuyện độc lạ là  mấy vị  lãnh tụ  cách mạng  thường làm thơ,  bởi chức lớn quyền to nên  đương nhiên các ông là nhà thơ vĩ  đại. Ngay  trong giới  làm thơ chuyên nghiệp  mà  mấy ông chức  lớn cũng làm trùm, đương  nhiên  là nhà thơ lớn. Còn cán bộ loàng  xoàng làm thơ thì dù sáng tạo cách  mấy thì  cũng chỉ là nhà thơ nhỏ. Nhà thơ  lớn đương nhiên tư tưởng tình  cảm lớn, nghệ thuật  cao  còn nhà thơ nhỏ tư tưởng tình  cảm nhỏ thì thơ cũng nhỏ, giấc mơ con đè nát cuộc đời  con mà. Tư tưởng, tình  cảm các nhà  thơ lớn phải  vĩ  đại, mỗi câu chữ của họ  là khuôn vàng thước ngọc, chắt  lọc tinh hoa trí tuệ, không  đòn  xoay chế  độ cũng  bom  đạn phá cường  quyền.

            Hãy  đọc một bài  thơ với tâm hồn lớn, tư  tưởng lớn, tình  cảm lớn sau:

Cảm ơn bà tặng gói cam

Nhận thì không  đúng từ làm sao đây

Ăn quả nhớ kẻ trồng cây

Phải chăng  khổ tận đến ngày cam lai.

Không  cần đọc  cũng biết thơ hay, lời lời  châu ngọc hàng hàng gấm thêu, đầy  ắp nhân nghĩa nhân tình  nhân sinh  nhân ái. Hay lắm! Không hay  sao  đưa vào  giáo  khoa, phải là tuyệt  bút tuyệt  vời  tuyệt nhứt trên đời mới lấy làm đề thi tốt nghiệp  trung học 1980 chứ!

Có người  nghe chuyện chê rằng cứ chức thật to thì hắt  xì  cũng mang ý nghĩa, làm thơ thì phải là thơ xuất chúng, kiểu này là đọc chức đọc người chứ   đâu phải  đọc thơ, thơ chết  vì vậy!

Thế phải  thế nào? Đọc văn đọc thơ thì hãy tìm ý thơ  hồn thơ  giữa từng câu chữ, đừng   để  bị  con người  tác giả ám  ảnh mới khách quan chân thực.

Ừ vậy, khổ nỗi khi đọc những vần thơ thấm đẫm tình người, tình yêu, nhẹ nhàng bay  bỗng, mát rượi tâm hồn bỗng biết đến cha đẻ nó từng là sát thủ máu lạnh, bao nhiêu oan  hồn đã chết trên tay  thì  bỗng nhiên thấy các vần thơ  kia  trở nên tanh tưởi, đầy  máu  và máu… Cũng  có những bài  thơ  khí thế  bừng bừng, rạo rực tâm hồn lại  nghe  đâu tác giả là đứa luồn  cúi xu nịnh, lắm mưu mô thủ đoạn hãm hại người khác, đọc vào  sao tự nhiên thấy bốc mùi thủm thum tởm lợm… Gạt thối tha đi, giữ  cho thơ  sự thuần khiết tinh  anh, cố lắm cũng không  được!

Tránh   sao cũng bị tác giả ám, rõ mình chỉ  biết đọc người  mà không biết đọc thơ, khổ!

 

9-7-23