Vần UM

TIỂU HÙNG TINH

 Ảnh internet

          

        Trước đã có bài về vần OM, vần gợi đường nét cong. Vần UM cũng có những ý nghĩa tương tự.

          Xét về hành động, UM gợi nên tác động quy vào, tập trung lại. Túm: Giữ chặt vật gì đó không để vuột ra. Túm tụm, xúm: Nhiều người hội tụ, gom lại. Chúm tay lại, ba cây chụm lại đều hàm ý  gom tụ. Cụm: Hội lại trong một phạm vi hẹp. Cười chúm chím: Cười  mà miệng hơi chu. Lủm: Nuốt gọn. Ngụm một ngụm nước: Nước bị dồn vào miệng um lại. Trùm, đùm, ủm (gà ủm con), trù úm đều có tác dụng  gợi lên sự vây lại, che phủ lại.

          Hành động cũng tương ứng với đường nét: UM gợi nên đường nét cong. Cây cối um tùm, sum suê gợi hình ảnh dáng cong rậm. Ngồi chùm hum, ngồi khum: Ngồi thu lại, cong rút người xuống. Đi đứng lụm cụm: kiểu đi đứng của người già, chậm và khum. Đi lụm chụm: Kiểu của trẻ con mới tập đi. Co rúm: Sợ cong người lại. Già sụm, sụm bánh chè đều gợi sự cong gập. Lùm bụi, bụi lùm (ở khu IV gọi là lum) chỉ bờ bụi cây  cối rậm rạp, dáng cong. Bị hũm xuống: Bị cong sọm, lõm. Khói um: Khói phủ bọc nhưng không bốc cao lên được.

          Vần UM còn gợi âm thanh. Tiếng bỏm, tỏm là âm thanh, tiếng vang của vật rơi xuống nước, vang ngắn ngủi. Còn rơi bủm, rơi cái tủm, rơi chủm, rơi lủm bủm cũng chỉ âm thanh vật rơi xuống nước nhưng tiếng vang bị ém lại, dìm đi, bị úm lại. Nói chuyện um sùm: Tiếng ồn bị dồn gom, rộn nhưng không vang, không oang oảng lên. Chết ngủm, ngủm cù đeo, ngủm củ tỏi gợi nên cái chết bị nén xuống, dìm lại (cho bỏ ghét), không một tiếng vang.

          Ngoài ra còn mùi thủm, thum thủm, thủm thùm thum là mùi thối đang bị ém lại, bị úm lại,chưa bốc thoát hết được.

          Như vậy, vần UM rất gần nghĩ với vần OM nhưng vẫn có những nét đặc sắc riêng. UM gợi và thích hợp diễn tả đường cong, thể hiện sự gom lại, tụ lại, ém lại trong một phạm vi hẹp hơn OM. Sử dụng đúng vần UM cũng tạo nên được những ấn tượng thú vị.

                                                                          (Bài đăng trên báo Sóc Trăng số- năm 1993)