Từ ngữ NGỰA (chữ nghĩa)

BÚT NGUYÊN TỬ  

sưu tập- chú giải  

 

NGỰA…

- Ngựa buông cương: Nới lỏng sự kiểm soát.

- Ngựa chạy đường quai: Vòng vèo, lông bông lang bang.

- Ngựa chiến: Ngựa dùng đánh trận- chỉ người có khả năng hành động.

- Ngựa chứng- Ngựa hay ngựa chứng- Ngựa hay lắm tật: Có tài thường có tật, khó cai quản.

CHÔN NGỰA

TIỂU HÙNG TINH

Ảnh Internet
          Con ngựa của Sở Trang Vương được tẩm bổ tối đa, béo ú nu úc núc, lên tăng xông rồi đứt mạch mà từ trần. Vua bắt quần thần mặc đồ tang, chôn theo lễ đại phu, ai can thì chém. Các quan thảy đều kinh sợ, thin thít, chỉ có Ưu Mạnh nghe, khóc ròng:

gọi mùa (Thơ)

NGUYỄN PHÚ LIÊU
ảnh internet

 Đã về chưa chim én

 Trời cũng sắp khép đông

 Cánh băng ngàn vượt biển

 Nối bãi bờ mênh mông

MÃ LOẠN ĐẢ

BÚT NGUYÊN TỬ

ảnh internet

          Quân sư Tôn Tẩn nổi tiếng là người mưu lược. Có lần, Tôn Tẩn giúp đại tướng Điền Kị đua ngựa với vua Tề, bày kế  đem con ngựa thứ ba ra đua với con ngựa thứ nhất của vua- Thua keo một. Xong đem con ngựa thứ nhất ra đua với con ngựa thứ nhì của vua- Thắng lại một keo, huề! Rồi đem con ngựa thứ nhì ra đua với con ngựa thứ ba của vua- Thắng keo ba, thắng!

Châm... BIẾM...

TIỂU HÙNG TINH 
Ảnh Internet   

         

Biếm sĩ có ngọn bút châm

          Có người hỏi Biếm rằng ông sợ gì?

          Biếm rằng cóc sợ quái chi

          Tham ô Biếm vạch nhũng lì Biếm đâm

TRỊ LÁO

BÚT NGUYÊN TỬ
ảnh internet 

 

          Nói láo, nghe láo, làm láo, dịch láo lan từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài, đi đâu cũng thấy ăn gian nói dối, gian dối là chuyện bình thường, không ăn gian nói dối mới là chuyện lạ. Thế này thì nguy, phải chữa!

KHÁCH HÀNG THƯỢNG ĐẾ

Tạp luận của BÚT NGUYÊN TỬ

                                                       

 

Trần gian lắm thứ vua: vua lớn, vua con, vua ông, vua  bà, quốc vương, hoàng đế… Trên vua còn có vua, chỉ đến Ngọc hoàng thượng đế (vua trời, đấng chí tôn) thì hết cỡ, không ai hơn được nữa. Người phương Tây tôn thờ Thượng đế (Chúa Trời) nhưng cũng từ phương Tây, thịnh hành ngạn ngữ: Khách hàng là thượng đế! Rồi hùng hồn tuyên bố: Tôi có một đồng xu vậy tôi là thượng đế trên đồng xu đó! Họ đã kéo ông Thượng đế huyền hoặc kia xuống trần gian thành thượng đế tiêu dùng và như vậy, không chỉ một mà vô số đấng thượng đế chung quanh chúng ta, ai cũng có thể là vua, là đấng chí tôn cả.

BÚT NÓ CHƠI !

TIỂU TỬ VĂN 

Hạm ông lên mạng đọc Bút tui

                              Cũng rà cũng ngắm cũng tra soi
                             Bỗng nổi bin xì nẹt: - Mẹ kiếp
                             Cười cái cóc khô, bọn nó chơi tui

                 

RƯỚC CỌP

BÚT NGUYÊN TỬ

ảnh internet 

           Bị Sói đe dọa lấn lướt, xâm phạm địa bàn, rình vồ săn bắt, họ Cáo lâm vào tình thế gay go. Cáo tộc trưởng họp tộc cáo lại bàn cách chống. Nhiều ý kiến lần lượt được đưa ra bàn thảo.

MUỐN BỆNH LUÔN !

TIỂU HÙNG TINH
ảnh internet 

           Ba Tam Giác triết lí:

         - Nhà Phật nói đến tứ khổ: Sinh, lão, bệnh, tử. Bệnh là khổ vì đau đớn thể xác, hao tiền tốn của, sợ hãi âu lo…

          Hai Vành Khăn bẻ lại:

          - Nhưng cũng có bệnh mà sướng.

         - Bệnh mà sướng, nói gì ngược thèo lẻo vậy cha nội!

BỌN TÀ ĐẠO

TIỂU TỬ VĂN

ảnh interneT

Trước khi bọn đồ đệ hạ san, Quỷ Cốc tiên sinh dặn:

         - Kẻ tài trí không dùng sở đoản của mình mà dùng sở trường  của kẻ ngu si, không dùng chỗ yếu kém của  mình mà dùng chỗ giỏi giang của kẻ ngu si, nhờ vậy sẽ không gặp khó khăn.

          Thấy bọn đệ tử còn ngơ ngác, Cốc Tử thêm:

          - Dụng nhân như dụng mộc, phải tìm được cái hay của thuộc cấp mà dùng. Phải lấy cái hay của thuộc cấp bù vào chỗ thiếu sót của mình.

          Bọn đệ tử dạ ran, vái thầy xuống núi hành đạo. Một thời gian thì đứa lên ông chủ, đứa thành ông giám, ông thủ, trưởng này sếp nọ, vào hàng lãnh chỉ cả. 

ĐIỆP KHÚC

 BÚT NGUYÊN TỬ
ảnh internet

Đâu có họp là ta cứ đi

Loáng thoáng tai này lọt tai kia

Khăn gói đường xa ngáy đẩy giấc

Giật mình vỗ tay độp độp độp

Nhất trí a lê hấp- kịp về

Từ ngữ RẮN

BÚT NGUYÊN TỬ

ảnh internet

RẮN…

-         Rắn: (từ Hán Việt: Xà) động vật thuộc lớp bò sát, không chân, thân dài, có vảy, di chuyển bằng cách uốn thân.

-         Rắn báo oán: Người ta ngại đánh rắn vì tương truyền con đực chết thì con cái trả thù và ngược lại. Đánh rắn chết, đầu rắn bay theo về nhà rình trả thù. Truyện cổ có chuyện Nguyễn Trãi  khi làm chỗ dạy học có giết chết rắn, rắn đầu thai thành Thị Lộ vào làm hầu thiếp để trả thù, sau đó gây ra họa giết vua Lê Thái Tông. Nguyễn Trãi bị gán cho tội chủ mưu và bị tru di tam tộc.

CHỈ TIẾC CÁI GHẾ

BÚT NGUYÊN TỬ

ảnh internet 

           Dương Dzật làm chức quan đại phu  đất S, có trách vụ rà soát, xem xét tư cách đạo đức của hàng quan lại để sắp xếp, được  thì đề bạt bố trí không thì loại thải. Ai cũng ớn.

          Ngài vốn cầm tinh dương tính, thành thạo tam thập lục  kiểu hình hợi, sở đắc món vật lí trị liệu, ham  thâm nhập thực tiễn “tươi mát” gieo mầm thả nọc, thường quan tâm “xóa đói giảm năng lượng” ở  chốn động yêu ngoại thành.

LÍ DO NHỢM NHỢM

BÚT NGUYÊN TỬ

         Thấy Hắt Xì nhăn mặt nhăn mày nhợm nhợm mãi liền hỏi:

          - Sao không hắt mẹ một cái cho khỏe, mắc chi mà cứ nhăn nhó nhợm nhợm hoài vậy?

          Hắt Xì quệt mũi gượng đáp:

Cảm thức về dòng sông Trăng

        

Tùy bút của TIỂU HÙNG TINH
butnguyentu.blogspot.com

            Dọc một vòng đất nước, ngoại trừ một số thành thị vùng cao nguyên hoặc trung du gắn liền với núi còn phố thị đồng bằng đều gắn với sông. Trên phố xá sầm uất, dưới dòng sông uốn lượn. Chữ núi chữ sông trong giang san, sơn hà như cuộn chặt từng vùng đất nước, không có núi  phải có sông, phố thị nào được cả sơn thủy thì càng đắc địa hữu tình.

GÀ THỨ THIỆT

BÚT NGUYÊN TỬ

Ảnh internet
               

                  

 

                    




   Gà khoe: - Ta chẳng phải gà

   Ta là chim phượng tài ba tót vời

    Hồng mào vương miện rõ oai   

         Cẩm bào đỏ chói nhất đời là đây

                    Chim sẻ ngứa ngáy lỗ tai

Từ ngữ- Điển tích CỌP

Biên soạn: TIỂU HÙNG TINH

 Ải hổ: Ải trọng yếu nơi biên cương.  “Bốn phương mọi rợ luông tuồng, Nay giành ải hổ mai ruồng ải lang” (Dương Từ Hà Mậu- Nguyễn Đình Chiểu).

Ấn hổ: Ấn của võ tướng. “Ấn hổ xa băng miến Bắc khuyết, Cờ chiên an dẹp mé Nam Minh” (Cảm hoài- Phan Văn Trị).

Ăn như cọp (hùm): Ăn nhiều, mạnh. Đời Lý có Lê Phụng Hiểu ăn khỏe, được mệnh danh là Lê Như Hổ.

THÁNH Ý

    
       TIỂU TỬ VĂN

Ảnh internet
          Tấn Huệ Đế cùng quần thần ngự yến, đang nhâm nhi món nem đặc biệt mà cơ sở dâng biếu thì có sớ tâu rằng các tỉnh miền Đông hạn nặng mất mùa, dân chết đói chết khát rất nhiều.

          Tranh thủ dịp may, chớp cơ hội giúp cơ sở  giới thiệu chào hàng sản phẩm, Huệ Đế phán:

Gặp CÁO CHA

BÚT NGUYÊN TỬ
ảnh internet

          Một tay tiếp thị khệ nệ ôm cái bịch và nhà Hai Vành Khăn, thò hộp kem và bịch xà phòng ra nhử. Vành Khăn hỏi:

            - Chú mày đi tiếp thị chứ đã biết ai là ông tổ tiếp thị không?

            - Dạ cháu không biết- Tay tiếp thị lúng túng

            Hai Vành Khăn giảng:

Ế BIA ngâm khúc

           BÚT NGUYÊN TỬ         

                   Thuở địa phương lên cơn “kinh thế”

                        Nhà máy bia bề thế xây lên

                        Hàng đầu trọng điểm công trình

                        Vô ga sức bật văn minh tới kề

ĐI VÒNG

TIỂU HÙNG TINH

ảnh internet

      Ở Tây Nam bộ, gặt xong, đập tại chỗ, quẳng bỏ rơm, chỉ mang lúa về. Nhiều nơi khác nhất là miền Trung, không như vậy, người ta tận thu cả rơm để làm chất đốt và thức ăn cho trâu bò trong những ngày mưa bão lụt lội.

VỢ DẠY

TIỂU TỬ VĂN

ảnh internet

          Nhạc Dương Tử làm quan, một hôm được người ta biếu lọ vàng, mừng rỡ đem về báo cáo vợ. Vợ Dương Tử liếc thấy bảo ngay:

          - Thiếp trộm nghe liêm chính là phẩm chất cơ bản, chủ yếu, hàng đầu của người làm quan, chỉ nghe tên suối  Đạo Tuyền (suối ăn trộm) là người liêm chính đã không uống nước, chỉ nghe hai tiếng đồ bỏ thì dẫu chết đói người liêm chính cũng không thèm ăn. Nay chàng là chức sắc có máu mặt mà đi nhận vàng người khác làm ô uế phẩm hạnh, nghĩ có nên không?

          Dương Tử chưng hửng, bực bội:

Người mù hát rong trên xe đò (Thơ)

BÚT NGUYÊN TỬ

Ảnh internet

                   Xe sắp chuyển bánh

       Người hàng như nêm

       Í ới chen lấn đẩy xô

       Đứa bé dắt ông lão mù

       Đôi mắt trắng dã soi vào khoảng không

       Nhướng nhíu nhấp nhấp chút nước mắt khô

                               nấc giọng ca đứt quãng

ĐỊA CƯỜI

TIỂU TỬ VĂN
ảnh internet

           Từ thuở xa xưa đã có Địa. Địa làm người ta ngán lắm. Nội dòm cặp mắt luôn trợn tròng trắng dã, coi vừa bặm trợn vừa đe nẹt cũng đủ làm thét rét thất kinh. Tuy khiếp nhưng không thể lánh mặt, phải bám vì mọi chuyện phải qua tay Địa phê duyệt kí cốp bởi Địa làm chức Thổ công, quyền hành to lắm.

NGHỊCH NGỮ (Chữ nghĩa)

TIỂU HÙNG TINH
 Ảnh internet 

          Cách nói năng nghe như ngược đời do những yếu tố đối kháng, ngược lại với nhau, không tương hợp nhưng lại gắn với nhau, đi với nhau tạo thành nghịch ngữ.

          Nói xấu dễ sợ, ác dễ sợ thì thuận xuôi rồi thế nhưng người ta vẫn nói đẹp dễ sợ, hiền dễ sợ. Đẹp, hiền thì dễ yêu dễ mến, sao lại dễ sợ?

Xử tội GIÁM BỜM

TIỂU HÙNG TINH

                      Giám Bờm có cái cái ô che

                                                                  Ra tay Bờm quậy công ty tanh bành

                                                                  Tiêu cực tiêu sướng liên miên

                                                                  Dấu răng dính dấp rành rành tùm lum

                                                                  Công ty sụm ngủm tiêu tùng

                                                                 Bấy giờ mới xử cái thân giám Bờm

CHUYỆN CẨU lai rai (tập 2)

TIỂU TỬ VĂN
Ảnh internet

 

                                       1.     CHÓT NHÌ

           Sửu (Trâu) khoe với Tuất (Chó): 
          - Trong 12 con giáp vào chung kết, thằng Tí (Chuột) thứ nhất, tao thứ nhì.

          Chó cũng sủa: 
          - Tao cũng vậy, thằng Hợi (Heo) thứ nhất, tao thứ nhì.

          Trâu khịt mũi: 
          - Nhì thế nào?

         - Thì nhì ngược từ dưới lên, chót nhì mà!

2.     KHI NHÀ ĐẠO ĐỨC LIÊN TƯỞNG

Một nhà đạo đức đi ngang qua quán cầy tơ, thấy bảng đề: Cầy non tơ đủ món đùm, dồi, cuốn, kẹp, lúc lắc… quá đã!

Nhà đạo đức quay mặt làm bầm:

Cần mổ xẻ căn bệnh thành tích trong giáo dục

HÙNG VĂN

Kì thi Tốt nghiệp trung học phổ thông năm học 2008 (kì 1), Sóc Trăng là một trong những tỉnh có tỉ lệ học sinh đỗ thấp. Điều  đáng ghi nhận ở đây là những người có trách nhiệm cao nhất của ngành giáo dục tỉnh và lãnh đạo các Hội đồng thi đã có quyết tâm thực thi, chỉ đạo để tiến hành một kì thi nghiêm túc theo đúng quy chế của Bộ Giáo dục- Đào tạo. Kết quả thực đáng lo nhưng có thể nói đây là kì thi kịch sử để nhìn nhận lại thực trạng giáo dục của tỉnh nhà.  Trong tổng kết của ngành thì nguyên nhân chính là do đội ngũ giáo viên thiếu chất lượng. Con dại cái mang, trò yếu là vì thầy dở, khiếm khuyết thuộc về người dạy. Điều này không ai chối cãi cả.

Ngụ ngôn CÁO

TIỂU TỬ VĂN

ảnh internet

            Sau tiết mục “bình loạn” thời sự chính trị, đề tài chuyển qua ngụ ngôn. Ba Khía  kể:

               - Hổ hay bắt các giống vật khác để ăn thịt. Một hôm, tóm được cáo, cáo bảo: - "Liệu hồn, chớ động đến ta mà chết. Ta là sứ giả trời sai xuống làm chúa loài thú, ngươi động đến ta là bị trời phạt hại thân ngay lập tức. Không tin thì để ta đi trước, ngươi theo sau, xem cho biết loài thú nào thấy ta cũng đều sợ hãi trốn thoát".

         Hổ bèn  buông ra và đi theo cáo. Quả nhiên, bách thú trông thấy hổ đều hoảng hốt chạy  trốn. Hổ cứ tưởng các giống vật sợ  cáo mà chạy.

          Bảy Cạnh nghe, trề môi:

EM SIÊU - ANH SIÊU

 TIỂU TỬ VĂN
Ảnh internet
 

                             Em mê điện ảnh siêu sao

                             Anh mê siêu nạc nuôi heo đầy chuồng

                             Em mê siêu mẫu tồng ngồng

XÂY LẦU

TIỂU TỬ VĂN

Ảnh internet

         

          Tam Giác kể câu chuyện ngụ ngôn rằng có tay nọ thấy người ta xây lầu cũng kêu thợ xây. Thợ  định làm móng để xây tầng trệt trước thì anh ta không chịu, bảo phải xây ngay cho mình tầng lầu. Thợ chào thua.

          Lục Lăng bảo có dưới mới có trên, dưới là gốc phải vững trên mới chắc, cũng như làm nhà, phải đổ móng kĩ, xây tầng trệt chắc mới lên lầu, đứa trẻ  con còn biết. Truyện tào lao xưa rồi, tay này  là đứa tâm thần hoang tưởng, nói đến làm gì. Thế  nhưng Hai Vành Khăn lại xuýt xoa khen rằng tay trong truyện là kẻ có tầm nhìn xa, mang tư tưởng đi tắt đón đầu khôn ngoan, có thể nói là vừa có  tầm nhìn chiến lược vừa thích  ứng thời thế một cách tuyệt vời.

          Hỏi sao dám nói thế, y bảo:

Vần OM

TIỂU HÙNG TINH

          Trong bài Thương vợ, Tú Xương viết: “Quanh năm buôn bán ở mom sông, Nuôi đủ năm con với một chồng”. Gọi mom sông, không gọi bãi sông, bến sông vì thất luật vừa không đúng thực tế, vì bến  bãi thì mặt đất lài, độ dốc không lớn. Gọi bờ sông thì trung tính quá, chưa hiện rõ nét đặc sắc, riêng biệt. Mom sông- cái vần OM có ý nghĩa của nó. OM gợi lên đường nét cong, các góc cạnh bị bào mòn.

ĐƯỜNG CONG NGẮN NHẤT

BÚT NGUYÊN TỬ 

Ảnh internet

          Ba Khía kể chuyện xưa rằng có một nhân tài họ Mạc tên Điền Cư muốn gặp Tần Huệ Vương, ở lại nước Tần ba năm vẫn không sao gặp được. Có người đem chuyện mách với vua Sở, Sở cho gọi Điền Cư tới gặp và sai mang phù tiết tướng quân nước Sở đi sứ qua Tần. Gặp vua Tần xong, Điền Cưu than thở với mọi người: - Ôi, con đường đến nước Tần gặp vua Tần trước hết phải qua nước Sở!

          Ba Khía kể xong chưa kịp bình thì Bảy Cạnh đẽ trề môi hức một cái:

          - Cũ rích cũ rang, thời nay thiếu gì!

TƯỢNG

BÚT NGUYÊN TỬ   

Ảnh internet 

         Bức tượng hoàn thành, nhà điêu khắc đặt lên cao cho mọi người xem.
         Người người ngắm nghía tấm tắc  khen đường nét siêu thoát, tượng có hồn … Rồi đồng thanh chúc mừng tác giả có được đứa con tinh thần quý giá, một tác phẩm nghệ thuật xuất sắc. Nhà điêu khắc lâng lâng hạnh phúc.
         Bức tượng được mua với giá cao. Sau đó, người ta hô thần nhập tượng rồi rước vào miếu, đặt lên bàn thờ cho mọi người ngưỡng vọng cầu cúng. Ngày  ngày, thập phương lũ lượt chiêm bái sì sụp van vái.Một lần, nhà điêu khắc có dịp vào thăm, người giữ miếu giới thiệu là tượng thần linh thiêng, nên đốt nhang cầu nguyện để thần ban phúc. Nhà điêu  khắc lắc đầu: 
         - Chính tay tôi tạc ra bức tượng này, nó là con đẻ của tôi, nó không lạy tôi thì thôi chứ sao tôi phải lạy nó!
         Người giữ miếu tỏ vẻ giận. Một người khách nãy giờ để ý hiểu chuyện, khuyên:
          - Nhập gia tùy tục, nên thắp nhang vái tượng như người ta, biết đâu đây cũng là điều hay, đáng mừng! 
           - Hay ho đáng  mừng gì?
          - Cũng giống như con ông đẻ nhưng bây giờ nó làm vua, lên chức lên bậc, nó không còn là con ông nữa mà là người của thiên hạ, con trời rồi! Là thần dân, ông phải chấp tay quỳ lạy nó, cung kính bẩm tâu, gọi là hoàng thượng chứ gọi là thằng là con kiểu ông đẻ nó ra là phạm thượng đấy!
           Nhà điêu khắc bần thần nhưng rồi sợ rút phép thông công nên đành phải  thắp nhang thành kính đảnh lễ tượng thần xin được phù hộ.

10- 2011

LƯƠN

TIỂU TỬ VĂN

Ảnh internet

Nhớt nhẩy ngo ngoe mình mẩy trơn

          Lấm đầu chi sá kể thân lươn

          Sình lầy vũng lội tài chui lách

"Văn hóa NHẬU"

HÙNG VĂN

Ảnh internet

Ăn nhậu là hiện trạng ngày càng phổ biến. Từ giới bình dân đến thượng lưu, dân giả đến quan chức, tư gia đến công sở...Giỗ chạp ma chay, đầy tháng, thôi nôi, lễ lược, tân gia, lên lương, gặp gỡ, vui buồn... việc gì cũng có thể thành cái cớ gầy tiệc. Đủ cách: mời, gài, nài, ép uống... Người lớn, thậm chí vị thành niên, phụ nữ cũng tham gia nhậu nhẹt.

MẤT ĐÓ ! (Chữ nghĩa)

TIỂU TỬ VĂN

Ảnh internet

      Trời mưa trời gió vác đó ra đơm

      Chạy về ăn cơm chạy ra mất đó

      Kể từ ngày xa đó đó ơi

      Đó không phân qua nói lại đôi lời cho đây nghe

            Khoan nói việc chơi chữ, trước hết hãy  hình dung việc xây dựng khung cảnh làm nền biểu hiện. Nổi bật nhất là các chi tiết “trời mưa trời gió”, “chạy về”, “chạy ra” gợi nên cảnh vất vả gian nan, tất bật của chàng trai, khó khăn gian lao cỡ nào cũng đeo bám, giữ như giữ của quý, không rời mắt  thế mà vì lí do “về ăn cơm”, một lí do bất khả kháng, trong phút chốc “chạy về” “chạy ra” đành vuột mất tất cả. Trớ trêu chưa!

BẮN CHỈ THIÊN

BÚT NGUYÊN TỬ
ảnh internet

   

        Cõi trần gian bị tham ác hoành hành thậm chí có người còn gọi đó là nạn nội xâm, Ngọc Hoàng lo lắm, ngài nghĩ phải củng cố lực lượng, phát huy nhân tố tích cực làm chỗ dựa để bài trừ. Rồi đích thân ngài bay xuống hạ giới tổ chức nghị hội nhằm biểu dương nâng cao khí thế những người  chống tham ác. Trong số các đại biểu có một người đứng lên tự đề cử mình và đề nghị xét khen thưởng và phong danh hiệu dũng sĩ chống tiêu cực. Ngọc Hoàng   hớn hở hỏi:

Truyện HẾN TỬ

BÚT NGUYÊN TỬ
ảnh internet 

          Hến Tử muốn nhập tham trường từ lâu nhưng bị vợ là Ngao Thị ngăn, bảo chưa đủ trình độ, thà ở nhà đuổi gà còn hơn, hăng tiết vịt mà thiếu bản lĩnh thì chẳng làm nên trò trống gì lại còn mang nhục.

          Hến Tử bứt rứt năn nỉ hoài, thấy cũng thương tình, Ngao Thị dạy cho rằng:

TỰ SƯỚNG

BÚT NGUYÊN TỬ
Ảnh internet

           Nhìn chim tung cánh lượn trên bầu trời, muôn vật trầm trồ rằng chim bay đi vùng này vùng nọ, nay đậu ngọn cây vòi vọi mai đậu đỉnh tháp tít tắp, nhìn mặt đất nhìn cuộc đời từ trên cao, thật đáng thán phục!

           Cóc nghe bực bội: