Phiếm luận RÂU

TIỂU HÙNG TINH

butnguyentu.blogspot.com

Ảnh internet

           RÂU: Loại lông cứng mọc trên má, mép, cằm hoặc từ các nốt ruồi; thường có ở đàn ông. Ở một số loài sâu bọ, tôm cá, râu là cơ quan xúc giác. Tua mọc ra từ trái bắp (ngô) cũng gọi là râu.

Râu nhiều loại: râu rìa, râu mép, râu quai nón, râu ba chòm…Có anh nọ thấy ông khách có râu ba chòm, khoái quá liền mời ngủ với vợ mình để xin  lấy giống. Ông khách hứa hết sức giúp đỡ. Trong khi “truyền giống”, ông khách cứ hô “chòm này…chòm này…chòm này…chòm này…”, anh nọ đứng ngoài hồi hộp theo dõi, nghe chòm nhiều quá vọt miệng can: “Ba chòm thôi cha nội, chòm  chòm nhiều quá thành râu quai nón mất!”

Râu nhiều kiểu, trong tuồng chèo, những nhân vật trung nịnh, chính diện phản diện đều có những kiểu khác nhau, nhìn râu biết tính cách. Trương Phi oai vệ có râu hùm, Từ Hải “râu hùm hàm én mày ngài” (Kiều). Râu cá trê lĩa chĩa vài vạch dành cho kẻ luồn cúi, nịnh hót. Đàn bà có râu, nói vậy có hồ đồ không? Thời Chiến quốc bên Tàu, triết gia Huệ Thi nêu luận điểm vạn vật nhất thể rằng đàn bà có râu, trứng có lông và biện giải rằng đàn bà có thể sinh ra đứa con trai sau này thành đàn ông và có râu, như vậy đàn bà có râu; trứng có thể nở thành con gà, con chim có lông như vậy trứng có lông! Trong dân gian Việt Nam cũng từng có câu ca dao: “Lỗ mũi mười tám gánh lông- Chồng thương chồng bảo râu rồng trời cho”. “Râu tôm nấu với ruột bầu- Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon”, đồ người ta bỏ đi nhưng với mình vẫn quý- nghèo mà!

                     Râu bị xem là thứ lặt vặt khi nói gạt ba thứ râu ria để đi vào phần chính. Trong bộ máy quản lí xã hội, có nhiều bộ phận thừa như  tổ chức công đoàn ăn theo nói leo mà có người mỉa như cái râu, để vui vui , cạo quách cũng chẳng ảnh hưởng gì. 
                      Chuyện ở vương quốc nọ, nhà vua ra cái lệnh cho những người thợ cạo là phải  và chỉ được cạo râu cho những người không tự cạo. Như vậy người thợ cạo có tự cạo râu cho mình được không? Nếu không cạo tức là không tự cạo thì phải cạo, nếu cạo tức là tự cạo mà theo lệnh chỉ được cạo cho những người không tự cạo. Đằng nào anh ta cũng phạm lệnh vua cả, bí! Nghịch lí logic còn thua xa chuyện thời nay ở Hà Nội, muốn mua nhà phải có hộ khẩu, muốn nhập hộ khẩu phải có nhà- nghịch lí tréo ngoe cuộc đời!

                     Có khi râu được trọng vọng. Nam tu nữ nhũ (Đàn ông có râu, đàn bà có vú),  vú đàn bà hấp dẫn quý ông còn râu quý ông không biết có hấp dẫn giới nữ không thì chỉ quý bà quý cô biết rõ. Tu mi nam tử- Lông mày và râu là biểu hiện nam giới vì vậy cụ Nguyễn Du đã mỉa nhân vật Mã Giám sinh: “Quá niên trạc ngoại tứ tuần- Mày râu nhẵn nhụi áo quần bảnh bao” (Kiều). Xưa, đàn ông bốn mươi đã chừa râu để vuốt vuốt cho thêm phần long trọng, “đàn ông không râu bất nghì”, thế mà tay Mã Giám sinh “mày râu nhẵn nhụi” là không đúng nghi thức, không ra đàn ông. Và nghe đâu  có xứ đạo Hồi còn bắt nam giới chừa râu, không tuân là bị cảnh sát đạo đức đánh đòn. Có nơi còn thi râu giật giải, bộ nào bộ nấy đều độc thế quái chiêu cả!

                     Vuốt râu- động tác ung dung- “Vuốt râu nịnh vợ con bu nó!” (Tú Xương). Ông râu bà khoái, có người còn gọi các ông râu là “bác sĩ gây mê” nữa. Nhưng coi chừng, nhậu nhẹt be bét để “mũi chảy đầy râu” thì không gì gớm ghiếc bằng. Vểnh râu, vuốt râu đều tỏ vẻ thái độ trịch thượng. Sướng quá thì vểnh râu tôm. Nguyễn Công Trứ từng cay đắng tả cảnh nghèo đi vay nợ: “Thăn thỉ to to nhỏ nhỏ, ta đã mỏi cẳng ngồi trì- Dần dà nọ nọ kia kia, nó những vuốt râu làm bộ” (Hàn nho phong vị phú).

                             Trong hát bội, kiểu râu và động tác vuốt có đến hàng chục, nhớ cho hết  đủ mệt nói chi đến diễn, đến xem. Tùy vai diễn mà đeo râu, dán râu vào. Có diễn viên nọ đóng vai Trương Phi, ra sân khấu xưng danh: Ta đây là…(vừa nói vừa hoa một đường đao, vuốt râu- nhưng chết mẹ, đóng vai Trương Phi mà quên râu, anh ta nhanh trí- là Trương…Trương Phì, em của Trương Phi, để ta vào gọi anh ta ra đã! Rồi biến lẹ vào hậu trường dán râu, xong lại ra vuốt râu chững chạc: Ta đây là Trương Phi! Khán giả được một phen no bụng cười vừa phục tài ứng biến của diễn viên nọ.

                     Râu cũng biểu  hiện trạng thái sức khỏe: Đói rụng râu sầu rụng tóc. Rậm râu sâu mắt chỉ tướng ăn trộm, trước đây người ta hay kín đáo gọi bọn Tây cai trị một cách khinh miệt như vậy. Có chuyện hai anh chàng chế nhạo nhau, anh râu bảo anh không râu rằng da mặt anh dày. Hỏi sao dám nói vậy thì bảo: Da mặt anh dày quá, râu không ló ra nổi. Anh không râu chế lại anh râu rằng râu cứng hơn sắt. Hỏi sao thì bảo: Da mặt anh dày như vậy mà râu còn đâm ra được. Gậy ông đập lưng ông, ứng đối tức thì, xuất sắc!

                     Người phương tây có châm ngôn rất hay: Xoa xà phòng rồi hãy cạo râu. Ý khuyên muốn góp ý với ai trước hết phải nhẹ nhàng, khen rồi hãy chê, xoa rồi đấm thì dù đấm đau người ta cũng không oán, âu cũng là nghệ thuật trong ứng xử, phê  bình.

                              Sa đà chuyện râu, sợ rằng “lấy râu ông nọ chắp cằm bà kia”. Dừng!

                                                                                                                                    2011-vl