Phiếm luận về TÊN NGƯỜI

TIỂU HÙNG TINH

Ảnh internet

          Tên biểu hiện bằng âm, kí âm để gọi phân biệt người này người nọ, về nguyên tắc, nó không có nghĩa. Tên không làm nên người, anh đó tên Hiền nhưng dữ tính, cô kia tên Ngoan nhưng rất hỗn, bà nọ tên Lành nhưng tính ác thì sao?

            Mỗi người ngoài cái tên “cúng cơm” lắm khi còn các tên khác.

            Trước đây, đứa bé chào đời, cha mẹ thường đặt cho một cái tên tạm như cu Tèo, cái Tủn. Đặt cái tên có khi thật xấu, thật bẩn để ma quỷ chê không bắt cho dễ nuôi như Dái, Cu, Cứt, Bẹn… Đến khi đi học hoặc khai sinh mới đặt cho một cái tên thật. Phải tra phủ ý phục lục (gia phả) để đặt   đừng trùng với tên tổ tiên, thân tộc, nhỡ ra có giận chửi con cũng không động chạm đến ông bà ông vải. Thường thì người ta nhờ người lớn hoặc người có chữ nghĩa đặt cho con cháu mình cái tên.

            Cái tên không làm nên con người nhưng vẫn là một phần con người, cái tên đẹp cũng làm cho người quý thêm. Cô kia đẹp lắm nhưng  tên Tẹo, tên Tĩu, tên Tiu nghe không hay, thấy sao sao như bị xấu bớt đi, uổng! Có cô gái ở nhà gọi thân mật là Tẻo gây ấn tượng nhỏ nhoi tầm thường nhưng tên thực của cô ta là Tiểu Phượng, rất hay! Con gái mà đặt tên Cúc, Hoa, Hồng… đã đẹp, sang hơn một chút  là Bạch Cúc, Quỳnh Hoa, Hồng Ngọc… Người dù xấu một chút nhưng nhờ có cái tên hay cũng vớt vát được phần nào.

            Người Việt thường lấy âm Hán- Việt đặt tên người vì âm Hán Việt phát ra trang trọng, có nghĩa hàm ẩn. Con trai thường có tên Dũng, Chiến, Thắng… nghe mạnh. Con gái thường lấy tên các loài hoa: Lan, Hồng, Cúc hoặc cái tên nghe mượt mà tình cảm: Hương, Huyền… Cũng có những tên mà đặt cho nam hoặc nữ đều hợp: Phương, Mỹ, Thu, Hồng, Hiền…

            Lấy âm thuần Việt để đặt cũng có nhiều tên hay: Thơm, Đẹp, Sáng… Tuy vậy, âm Hán Việt được chuộng hơn. Ít ai đặt tên là Mưa, Múa mà người ta thường đặt là Vũ, ít ai đặt là To, Lớn, Bự mà người ta đặt là Đại, Thái. Tên Cành sao hay bằng Chi, tên Lá sao hay bằng Diệp, nếu thêm là Kim Chi (cành vàng), Ngọc Diệp (lá ngọc) thì quá là hay.

            Nhiều người do cha mẹ đặt cho cái tên không hay nên tự tìm cách chữa lại bằng cách bỏ dấu, đổi dấu hoặc thay nguyên âm cho chệch ra khi khai sinh như Thẻo đổi thành Thiểu, Lần đổi thành Lân, Huột đổi thành Hoạt, Lăn đổi thành Lăng…

            Ở Tam Kỳ có chuyện nhà họ Mai nọ sinh con thứ ba bị xã phạt hai ngàn rưỡi, Ông bố nộp phạt nhưng tức mình liền đặt tên luôn cho thằng con là Mai Phạt Hai Ngàn Rưỡi. Tư pháp xã cứ y tên vậy mà lập khai sinh. Đứa bé đi học, cái tên đọc lên ai cũng cười, bị bạn bè chế giễu quá, cuối cùng phải  bỏ học. Ông bố giận đời, chém ông xã đâu trúng mà hại luôn con mình.

            Ở Tây Nguyên, đã và đang xuất hiện hiện tượng cha mẹ coi phim Hàn mê quá, lấy tên diễn viên Hàn Quốc đặt cho con, mê bóng đá quá lấy tên cầu thủ ngoại đặt cho con. Có đại biểu quốc hội phát hoảng, đặt vấn đề nên có luật đặt tên không, chế tài việc này thế nào để  tên người Việt giữ được truyền thống, không bị lai căn.

            Có người bảo rằng cha mẹ sinh con trời sinh tính, nhiều khi cha mẹ nghèo khó cũng chẳng có gia tài vốn liếng gì để lại cho nó, thôi thì để lại cho nó cái tên nghe cho hay, cho kêu. Nghe cũng hợp tình, mà nếu gửi vào đó một chút ý nghĩa tốt đẹp thì càng hay chứ sao! Tên gắn với con người ta suốt đời, được đề cập đến với một tần số cao nhất và chủ yếu nhất trong  hoạt động và đời sống cá nhân nên chi cũng phải thận trọng khi đặt.