CÁI CHỮ (chuyện xưa chưa cũ)

TIỂU TỬ VĂN

Ảnh interenet

          Khoảng những năm 1959-60, Quảng Trị có phong trào bình dân học vụ. Người ta đưa ra một số biện pháp bức bách để xóa mù chữ. Làng tôi và một số làng khác cũng vậy, người ta dùng sào chắn đường làm như barie ở các cơ quan, trại lính. Bên là cái bảng đề một số chữ cái và ghép vần a, o, ô, ta, to, tô… Người dân làng khác đi ngang phải đọc . Đọc được thì cất sào lên mời qua, không đọc được thì tim đường khác không thì phải lòn dưới sào mà đi. Không biết chữ không đi chợ được. Nhục!

            Sau 1975, tôi về quê xin chứng lí lịch. Đưa tới nhà bà T, vốn là nông dân chất phác nay làm an ninh thôn nghe đâu cũng có đi học bổ túc, bà ta ngượng chưa kí rồi vác cuốc đi làm đồng, nói với vào sai người con gái kí chứng cho  luôn. Ít chữ cũng tội! Đưa lên xã, thấy thôn đã chứng rồi nên kí đóng mộc  liền. Khỏe!

            Năm 1980, gia đình trôi dạt vào Nam, ở ấp Đông xã Đại là vùng sâu huyện Phụng. Ông bí thư kiêm trưởng ấp là Nguyễn Giỏi, biệt danh Cù Là không biết chữ. Ai trình giấy tờ tới xin chứng nhận thì ổng đưa cho đưa cho đứa cháu đọc rồi lấy mộc tên (khuôn dấu tên) nhậm vào miếng bông gòn sậm khói đèn rồi nhấn một cái. Có khi lạc mất miếng nhậm, ông đưa mộc  lên miệng hà hơi rồi nhấn một cái, xem như kí tên.

            Cũng những năm đó có chủ trương  vận động dân vào tập đoàn làm ăn. Ông Giỏi họp dân triển khai. Ai cũng lo ngại chưa dám phát biểu thì bà vợ ổng đã đứng lên nói chắc nịch:

- Ông Cù Là muốn vào thì ổng cứ vào còn mấy mẹ con tôi không vào, cương quyết ở ngoài làm ăn!

Mọi người cười ồ nhất trí.

Vua triển khai mà hoàng hậu có ý kiến bẻ chĩa trước văn võ bá quan vậy thì quần thần bàn bạc làm quái gì nữa. Chuyện hoàng tộc chưa thông hỏi làm sao thông suốt được chúng dân. Ông Cù Là nghỉ chức từ đó và cái món xây dựng tập đoàn nông nghiệp chưa kịp khai sinh đã khai tử.

 2014