HEO MỌI (chuyện xưa chưa cũ)

TIỂU TỬ VĂN

Ảnh internet

         Có lẽ có gốc từ miền thượng nên miền Trung gọi là heo mọi (miền Bắc gọi là lợn ỉ). Giống heo đen tuyền, gần với heo rừng, nhỏ con, tạp ăn nhưng cũng chậm lớn, xuất chuồng cũng cỡ 40-50 kí, thịt ngon. Bây giờ trở thành đặc sản trong các nhà hàng.

            Trước những năm 60 (XX), heo mọi dần dà bị loại khỏi chăn nuôi do năng suất thấp. Heo lai (heo mẹo, heo bông, heo vá) nuôi mau lớn, to con hơn dần dần chiếm chỗ, chỉ những người quá nghèo không có tiền mua con giống hoặc những vùng quê quá sâu mới còn nuôi.

            Bác tôi được họ nhờ đi mua một con heo để làm vật tế. Heo mọi đen tuyền trong làng không còn, chỉ có heo bông, heo lang, bác tôi và hai người khác phải đi sáu bảy cây số lùng kiếm ở các làng vùng biển, cuối cùng mua được con heo mọi đen tuyền khoảng bốn chục kí về làm lễ vật  cúng họ. Chuyện được xem như một kì công, và có lẽ đây là con heo mọi đen tuyền cuối cùng được làm vật tế trong lễ cúng của họ tôi.

            Làng Lê là vùng cát, biển không ra biển ruộng không ra ruộng, cuộc sống cơ cực. Ngoài việc trồng khoai sắn thì cả làng cũng phải đi buôn thúng bán mẹt, nhất là buôn heo. Họ đi từng làng rao: Choai nái bán hôông…? Thời bấy giờ  chỉ mua bằng cách ước lượng bằng mắt, gang đo bề dài rồi vòng ngực mà đoán trọng lượng thôi. Họ nài nỉ thuyết phục và trả giá rất khéo léo và kiên trì, mua được thì đem ra chợ bán. Nhiều giai thoại cười ra nước mắt về chuyện mánh lưới buôn bán của họ.

Một lần vui chuyện, hỏi một người trong làng Lê đi gặt thuê xin kể cho nghe một ít mẹo mực bán heo. Ông nói rằng heo lác, da sần sùi thì mua mực xạ chà vào cho tuyền bóng là bán được  giá ngay. Có chuyện gánh heo đi bán, có người hỏi có heo đực không, trả lời: Đực hết! Đến khi người mua xem thì toàn heo cái, bực mình mắng: Nói đực hết sao chỉ có heo cái. Ông bán ỡm ờ: Đực hết thì "cấy" còn, thắc mắc "mần cấy chi" nữa. Hic!  Ông còn kể rằng heo chết còn bán được nữa là. Hỏi sao thì kể đặt heo con chết vào trong rọ, tấp rơm cho phủ gần kín. Ai hỏi mua thì cầm chân sau con heo nhúc nhích rồi giả giọng kêu ẹc ẹc, bán giá thật rẻ, cho luôn cái rọ. Bán xong là lẻn một cái biến ngay. Có người thấy rẻ quá nổi ham, mua luôn heo con chết về nuôi. Mếu dở!

3-2015